49 ~ Ποιητικές αναφορές, V: Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο - Λήμνος

José Emilio Pacheco (1939)


Λήμνος

Χιλιάδες έτη φωτός πυρπολούν το μεσημέρι την παραλία
της Λήμνου. Ψάχνεις για μια σπηλιά ανάμεσα στους
βράχους. Ο Φιλοκτήτης δεν ζει εκεί. Δε θα γιατρέψεις την
πληγή ούτε θα βρεις το τόξο. Σου μένει μόνο να βάλεις
χώμα λημνιακό επάνω στις ουλές σου.

Για αιώνες πίστευαν ότι αυτή η γη είναι αγιασμένη και
γιάτρευε όλα τα κακά. Είναι αδύναμη όμως εναντίον
της δικής μας εισβολής, των βαρβάρωνμ ούτε και μπορεί
ενάντια στα πλαστικά, τα άδεια ντενεκεδάκια μπύρας, τις
γόπες, τα τυλίγματα αλουμινόχαρτου που κλείνουν για
πάντα το δρόμο για την Τροία.

μτφ: Ρήγας Καππάτος


Λήμνος

- Φωτογραφίες: radiogranada.es, oikade.gr
- Το ποίημα είναι από το βιβλίο των Ρήγα Καππάτου & Pedro Lastra
H παρουσία της Ελλάδας στην Ποίηση της Λατινικής Αμερικής
εκδ. Εκάτη, 2003

Ενημέρωση 28 Ιανουαρίου 2014
Tο Βήμα, 27/1/2014
Πέθανε ο μεξικανός ποιητής Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο
Είχε τιμηθεί με το Βραβείο Θερβάντες το 2009

Ο μεξικανός ποιητής Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο, αγαπημένος ποιητής των Μεξικανών και, σύμφωνα με την εφημερίδα Εl país, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς στην ισπανική γλώσσα, πέθανε το βράδυ της Κυριακής 26 Ιανουαρίου από καρδιακή προσβολή. Ήταν 74 ετών.

Γεννημένος στην Πόλη του Μεξικού το 1939, σπούδασε νομικά και φιλοσοφία στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού, όπου άρχισε να δημοσιεύει τα πρώτα του λογοτεχνικά κείμενα στο περιοδικό Medio Siglo. Μετέφρασε αγγλόφωνους κυρίως συγγραφείς (Tennesse Williams, T. S. Eliot, Οscar Wildeκ.ά.), συνεργάστηκε με εφημερίδες, έγραψε δοκίμια, μυθιστορήματα και κυρίως ποίηση - «ποίηση οικουμενική» κατά τον Κάρλος Φουέντες.

Ως μελετητής ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τη μεξικανική λογοτεχνία του 19ου αιώνα και για το έργο του Μπόρχες. Διετέλεσε ερευνητής στο Κέντρο Ιστορικών Μελετών του Εθνικού Ινστιτούτου Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, ήταν καθηγητής στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού και δίδαξε επίσης στο Πανεπιστήμιο του Maryland (College Park), στο Πανεπιστήμιο του Essex και σε άλλα πανεπιστήμια στη Βόρεια Αμερική και στη Βρετανία. Διηύθυνε λογοτεχνικά περιοδικά και εκδοτικές σειρές και επιμελήθηκε ποιητικές ανθολογίες. Το ποιητικό του έργο συγκεντρώθηκε στην έκδοση Tarde o temprano (Poemas 1958-2000) (εκδ. FCE, Mεξικό 2000).

Το 2009 τιμήθηκε με το βραβείο Θερβάντες, μία από τις πολλές διακρίσεις που έλαβε στη ζωή του, μεταξύ των οποίων το Χρυσό Μετάλλιο των Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας του Μεξικού. Ήταν επίτιμο μέλος της Μεξικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και επίτιμος διδάκτορας τριών πανεπιστημίων.

Άνθρωπος σεμνός, έκανε λίγες δημόσιες εμφανίσεις, ήταν όμως πολύ αγαπητός στους Μεξικανούς. Το ποίημά του «Εσχάτη προδοσία» που ακολουθεί ήταν εξαιρετικά δημοφιλές στα πλήθη της μεξικανικής νεολαίας.

Εσχάτη προδοσία

Δεν αγαπώ την πατρίδα μου
Η αφηρημένη λάμψη της
δεν προσφέρει ερείσματα.
Όμως (κι ας ηχεί άσχημα)
θά 'δινα τη ζωή μου
για δέκα δικά της μέρη,
κάποιους ανθρώπους,
λιμάνα, πευκιάδες, ερημιές,
φρούρια,
μια κατεστραμμένη πόλη,
πολλές μορφές της ιστορίας της,
βουνά
- και τρία-τέσσερα ποτάμια.

(από τον τόμο: Jose Emilio Pacheco, Εσχάτη προδοσία - Ανθολογία ποιημάτων 1958-2000, εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια Γιώργος Ρούβαλης, Ηριδανός, Αθήνα 2010)

Ο Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο ήταν αντεπιστέλλον μέλος του Κύκλου Ποιητών.

48 ~ Ο Γιοχάνες Κόντερ, επίτιμος στο "Καποδιστριακόν"

Johannes Koder

"Η αγάπη για μια γλώσσα δεν ξέρω πότε γεννιέται και πώς εξελίσσεται. Στην Αυστρία, πάντως, εκείνα τα χρόνια η αρχαία ελληνική γλώσσα διδασκόταν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Έτσι, όταν ήρθα για πρώτη φορά στην Αθήνα, το 1960, γνώριζα ήδη αρχαία ελληνικά και είχα μια πρώτη εντύπωση, θα έλεγα, της ελληνικής γλώσσας. Κατά τη διάρκεια της τότε πολύμηνης παραμονής μου στην Ελλάδα είχα την ευκαιρία, και αν θέλετε την ανάγκη, να μάθω πολύ γρήγορα νέα ελληνικά, καθώς ήταν η μόνη γλώσσα με την οποία μπορούσα να έρθω σε επαφή με τους Έλληνες. Για παράδειγμα, στο σπίτι όπου διέμενα τότε, κανείς δεν μιλούσε άλλη γλώσσα εκτός από την ελληνική. Επομένως, έπρεπε να την μάθω για να μπορώ να συνεννοούμαι μαζί τους. Άλλωστε, όπως είναι γνωστό, τη γλώσσα τη βιώνεις πάντοτε σε συνδυασμό με την υπόλοιπη ζωή, τα βιώματα και τις παραστάσεις που αποκομίζεις από μια χώρα και έναν πολιτισμό." - J.K.


Πανεπιστήμιο Αθηνών (Αthens University)

"Αισθάνομαι πραγματικά μεγάλη συγκίνηση από την τιμή που μου έκανε το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το παλαιότερο και μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της χώρας. Όταν ήρθα για πρώτη φορά στην Αθήνα, το 1960, ούτε που ονειρευόμουν ότι θα σπούδαζα βυζαντινολογία, πόσο μάλλον ότι θα αναγορευτώ επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ανάπτυξη των βυζαντινών σπουδών και ιδιαίτερα της Βυζαντινής Φιλολογίας οφείλει πολλά στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ασφαλώς, και η Θεσσαλονίκη έχει πλέον εξελιχθεί σε ένα σημαντικό κέντρο μελέτης των βυζαντινών χρόνων. Ωστόσο, χωρίς το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο έδωσε από νωρίς την ευκαιρία στους ερευνητές να μελετήσουν τη συγκεκριμένη περίοδο, τα πράγματα δεν θα ήταν τα ίδια σήμερα. Oι Βυζαντινές σπουδές, παντού στον κόσμο, δεν θα είχαν προχωρήσει τόσο πολύ χωρίς την ηθική και επιστημονική υποστήριξη του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι, λοιπόν, μεγάλη τιμή για έναν μελετητή των Βυζαντινών χρόνων να αναγορεύεται Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών." - J.K.



«Το έργο ζωής του Johannes Koder είναι συνυφασμένο με τη σπουδή όχι μόνο της Βυζαντινής Φιλολογίας, με την οποία εισήλθε στον βυζαντινολογικό επιστημονικό κόσμο, αλλά και με τη μελέτη του βυζαντινού πολιτισμού εν συνόλω. O Koder είναι από τους τελευταίους βυζαντινολόγους οι οποίοι συνομιλούν με υποδειγματική εμβρίθεια και περίσσια αξιοσύνη με θέματα φιλολογικά και ιστορικά, χωρίς η συνομιλία αυτή να αποβαίνει σε βάρος της μιας ή της άλλης πλευράς» - Αθανάσιος Μαρκόπουλος


Βιέννη

O Johannes Koder γεννήθηκε στη Βιέννη λίγα χρόνια μετά την έναρξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1965 ανακηρύσσεται διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Βιέννης με διατριβή για τη «Χειρόγραφη παράδοση των Ύμνων του Συμεών του Νέου Θεολόγου». Το 1973 αναγορεύεται υφηγητής του ιδίου Πανεπιστημίου. Θέμα της υφηγεσίας ήταν «Η ιστορική γεωγραφία της νήσου Εύβοιας κατά τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου». Η ακαδημαϊκή του ανέλιξη υπήρξε έκτοτε ραγδαία. Έκτακτος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, καθηγητής στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο του Mainz έως το 1985, χρονολογία κατά την οποία επιστρέφει στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης προκειμένου να διαδεχθεί τον δάσκαλό του Herbert Hunger ως τακτικός καθηγητής των Βυζαντινών Σπουδών. Τη θέση αυτή κατέχει μέχρι σήμερα.

Τα κείμενα είναι από την ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών
Φωτογραφίες: oeaw.ac.at, kapodistriako.uoa.gr, viskom.oeaw.ac.at, law.uoa.gr
Εξώφυλλα βιβλίων: www.austriaca.at, verlag.oeaw.ac.at, buecher.compricer.de
Πίνακας: wga.hu