62 ~ Ρομπέρτο Φερνάνδες Ρεταμάρ: Τραγούδι στην Επίδαυρο

Roberto Fernández Retamar (1930)


Επίδαυρος

Αν ανάψεις ένα σπίρτο στην Επίδαυρο
Η ανάφλεξη ακούγεται στις πρώτες κερκίδες,
Και στις άλλες πιο πάνω
Και στις τελευταίες εκεί που απ' την απόσταση
Οι άνθρωποι μοιάζουν ασαφείς πιθανότητες.
Αν χτυπήσεις στην Επίδαυρο,
Ο χτύπος ακούγεται πιο ψηλά, μέσα στα δέντρα
Στον αέρα. Αν τραγουδήσεις στην Επίδαυρο,
Το γνωρίζουν τα βουνά, τα σύννεφα, ο κόλπος
Τα νησιά στήνουν αυτί.
Οι άλλες χώρες γέρνουν λίγο
Ν' ακούσουν που τραγουδάνε στην Επίδαυρο.



(Τότε, κατεβαίνοντας τα σκαλιά που ανέβαιναν τρέχοντας
Σαν σκυλιά τα εξάμετρα, σκέφτεσαι; ποιος ακούει όταν
Κάποιος ανάβει μια φωτιά ή λέει ένα τραγούδι;)

μετάφραση: Ρήγας Καππάτος

= = = = =


Ιθάκη: Kιόνη

Εν πλω. Ιθάκη

Ρωτήσαμε το μεγαλόσωμο ναύτη στο καράβι
Για την πελώρια και γρέτζελη πέτρα
Που κάπως θολή από κυπαρίσσια ξενέριζε απ' τη θάλασσα.
Την λένε Ιθάκη. Θέλαμε να μάθουμε
Πού έζησε ο πανούργος, πού έκαιγε
Τα λιπαρά πλευρά από τις δαμάλες, πού
Τάνυζε το τόξο του για να διαλύσει τα σανίδια,
Για να φροντίσει εκείνον που φύλαε το λινάρι.
Όλα βγαλμένα με χώμα και χαρτιά απ' τα μάτια.
Αλλά ο ναύτης, που ταξίδεψε μακριά,
Ριγμένος σαν ξερό ψωμί από το τραπέζι,
Που είδε την Αβάνα ένα απόγεμα
Και την Ιαπωνία χρωματισμένη με βιολετί τρέμουλο σαράντα
Μέρες μετά, από την κουπαστή του πλοίου μας λέει:
Ο Οδυσσέας πέθανε.
Και στο αναμεταξύ
Οι μετανάστες επιβιβάζονταν σαν άλογα.

μετάφραση: Ρήγας Καππάτος


Ο Κουβανός ποιητής, δοκιμιογράφος και λογοτεχνικός κριτικός Ρομπέρτο Φερνάνδες Ρεταμάρ, γεννήθηκε στην Αβάνα και αφού εγκατέλειψε τις σπουδές του στην Τέχνη και την Αρχιτεκτονική, συνέχισε σπουδάζοντας Λογοτεχνία και Φιλοσοφία στην Κούβα, την Σορβόνη και το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, το 1956, ταξίδεψε στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και το Βέλγιο. Δίδαξε στα Πανεπιστήμια της Αβάνας και του Γέηλ, και έδωσε διαλέξεις σε πολλά πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς και στα πανεπιστήμια της Πράγας και της Μπρατισλάβα, με θέμα την Λατινοαμερικανική Λογοτεχνία.
Το 1965 ανέλαβε ως εκδότης του περιοδικού της "Κάσα ντε λας Αμέρικας", ενός οργανισμού που ιδρύθηκε τέσσερις μήνες μετά την Κουβανική επανάσταση με σκοπό την ανάπτυξη των κοινωνικών και πολιτιστικών σχέσεων με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, κυρίως. Από το 1986, ο Φερνάνδες Ρεταμάρ είναι ο τρίτος πρόεδρος του οργανισμού ενώ, παράλληλα συμμετέχει και στο 31/μελές Κρατικό Συμβούλιο της Κούβας.
Το ξεκίνημά του στην ποίηση οφείλεται στην επιρροή του σπουδαίου Κουβανού λογοτέχνη Χοσέ Λεσάμα Λίμα (1910-1976) και της ομάδας που συνεργαζόταν με το λογοτεχνικό και πολιτιστικό περιοδικό Orígenes. Όταν, το 1959, ο Φιντέλ Καστρο ανέλαβε την εξουσία, μετά το κίνημα που ανέτρεψε τον Μπατίστα, ο Φερνάνδες Ρεταμάρ έγινε εκπρόσωπος τύπου του νέου καθεστώτος. Αυτό τον έφερε σε διάσταση με τους ποιητές του Orígenes, τους οποίους επέκρινε επειδή δεν είχαν ενεργή ανάμειξη στην επανάσταση.
Τιμήθηκε με το μετάλλιο Γραμμάτων και Τεχνών στην Γαλλία, το 1998, όπως και με πολλά ποιητικά βραβεία, μεταξύ των οποίων το Εθνικό Βραβείο Ποίησης, το 1951, το βραβείο Ρουμπέν Δαρίο, το 1980, το διεθνές βραβείο Νίκολα Βαπτσάροφ της Βουλγαρίας και το Perez Bonalde της Αργεντινής. Τίτλοι επίτιμου καθηγητή και διδάκτορα, του έχουν απονεμηθεί στα Πανεπιστήμια της Λίμας, της Σόφιας και του Μπουένος Άιρες. - (Κ.σ-Μ)

= Το ποίημα "Επίδαυρος" είναι από το βιβλίο των Ρήγα Καππάτου-Pedro Lastra:
"Η παρουσία της Ελλάδας στην ποίηση της Λατινικής Αμερικής"
- εκδ. Εκάτη, 2003
= Το ποίημα "Εν πλω. Ιθάκη" είναι από το δίγλωσσο βιβλίο:
"Roberto Fernández Retamar, Πέντε Ελληνικά και άλλα ποιήματα"
- εκδ. Εκάτη, 2009
Φωτογραφίες: cubaliteraria.cu, guardian.co.uk,
campingverdelis.gr, ithacagreece.eu
Eξώφυλλα βιβλίων: upress.umn.edubibliotecavirtual.clacso.org.ar